Cách tân tranh sơn mài

Nhận thấy tranh sơn mài truyền thống có nhiều bó buộc nên một số họa sĩ đã cách tân, sáng tạo thêm trên dòng tranh này.

Khoảng từ năm 2008, sự cách tân bắt đầu ở các tác giả trẻ. Họ đi tìm những màu sắc mới cho tranh sơn mài như màu xanh, tím, hồng, xanh lục… là những gam màu lạnh bên cạnh những gam màu nóng quen thuộc trong sơn mài truyền thống với sắc lóng lánh của vàng bạc, cái sắc đỏ tươi tắn của son và sắc đen quyến rũ của sơn ta. Họ cũng tìm ra chất liệu mới cho tranh sơn mài đó là vẽ bằng sơn Nhật, sơn công nghiệp thay cho sơn ta; hoặc vẽ trên chất liệu đá đen…

Bút pháp cũng thay đổi so với tranh sơn mài cổ điển. Thay vì mài nhẵn bóng như trước, các tác giả trẻ tạo ra các vết nhăn, sự gồ nổi các đường khối… nhằm tạo ra hiệu ứng mới cho tranh sơn mài. Mới đây, tại Hội Mỹ thuật TP HCM đã diễn ra triển lãm tranh sơn mài, trong đó có trưng bày một số tác phẩm tranh sơn mài cách tân của một số tác giả trẻ theo phong cách nêu trên.

Bên cạnh sự hào hứng của công chúng yêu hội họa dành cho sự cách tân với dòng tranh sơn mài cổ truyền, thì vẫn còn không ít ý kiến tỏ ra lo ngại. Một số họa sĩ và giới chuyên gia, nhà sưu tập cho rằng, việc dùng sơn Nhật để vẽ tranh sơn mài hay việc bỏ qua công đoạn mài… sẽ đánh mất cái bản sắc đặc trưng và độc đáo của tranh sơn mài.

Bởi lẽ, tranh sơn mài Việt Nam phải được làm với sơn ta, với các gam màu truyền thống và phải mài; vì có mài mới bóng, mới đẹp, mới tạo ra không gian lung linh khác biệt cho tranh sơn mài. Ngoài ra, nhiều người cũng bày tỏ thái độ không đồng tình với việc sáng tác một bức tranh sơn mài trong một khoảng thời gian ngắn, vì như thế sẽ giảm đi chất lượng và giá trị của tranh sơn mài.

Một bức tranh sơn mài, thông thường phải mất 5-6 tháng, thậm chí cả mấy năm trời mới làm xong, nhưng hiện nay có một số tác giả làm tranh sơn mài cách tân chỉ trong vòng vài tháng là cho ra một tác phẩm. Do dòng tranh này rất được khách nước ngoài tìm mua với giá cao nên một số nhiều họa sĩ đã sử dụng các hóa chất nhập ngoại như sơn điều, sơn Nhật Bản để vẽ, các công đoạn khác cũng ứng dụng máy móc công nghiệp chứ không hoàn toàn là thủ công như trước.

Bên cạnh đó, cũng có suy nghĩ cho rằng, yếu tố quan trọng vẫn là giá trị nghệ thuật của bức tranh đó ra sao. Còn làm theo phương pháp cách tân hay truyền thống không quan trọng lắm.

Họa sĩ Dương Sen, Chủ nhiệm CLB tranh sơn mài ở TP HCM chia sẻ: “Tranh sơn mài cách tân, còn gọi là tranh sơn mài modern, tranh sơn mài hiện đại, hiện được nhiều người trẻ sáng tác và các khách nước ngoài tỏ ra yêu thích vì yếu tố mới lạ. Đây là sự sáng tạo đáng ghi nhận của anh em họ sĩ trẻ. Tuy nhiên, giá trị nghệ thuật của nó đến đâu thì vẫn chưa đánh giá được, cần có thời gian để thẩm định, kiểm chứng”.    

Nguyễn Thịnh

Chúng tôi chuyên cung cấp các loại Sơn mài cao cấp, tranh sơn mài, sơn mài